Άτρακτος
Η άτρακτος είναι αρκετά απλή, καθώς πρόκειται απλά για ένα πηχάκι
μπάλσα. Το ιδανικό πηχάκι πρέπει να είναι ελαφρύ αλλά και στιβαρό για
να μη λυγίζει υπερβολικά από τη δύναμη του κουρδισμένου λάστιχου. Για
πρώτη φορά μπορεί κανείς αντί για διατομή 3x6 να το κάνει 4x6 ή 3x7, με
μικρή θυσία βάρους. Το πηχάκι το κόβουμε από φύλλο μπάλσα αντίστοιχου
πάχους, με τη βοήθεια μεταλλικού χάρακα και κοπιδιού. Το πίσω μέρος του
δεν πρέπει να είναι της ίδιας διατομής καθώς δε ζορίζεται ιδιαίτερα,
γι’ αυτό το λεπταίνουμε όπως φαίνεται στο σχέδιο (διατομή 3x3 που
σβήνει σε 3x1,5). Την ουρά γενικά τη θέλουμε όσο πιο ελαφριά γίνεται.
Για να ολοκληρωθεί η άτρακτος, χρειαζόμαστε τη βάση της έλικας και τον
πίσω γάντζο για το λάστιχο. Ο γάντζος διαμορφώνεται από ατσαλόσυρμα
Ø0.5 χιλ., στο σχήμα που φαίνεται στο σχέδιο.
Χρειάζεται καλό λιμάρισμα στα άκρα του για να είναι λεία και να μην
πληγώνουν το λάστιχο από τυχόν μικροεξογκώματα. Με μια καρφίτσα
ανοίγουμε μια τρύπα στο σημείο τοποθέτησης του και μετά βάζουμε το
γάντζο με πολύ λίγη κυανοακρυλική. Τυλίγουμε με λεπτή κλωστή 4-5 φορές
το γάντζο με την άτρακτο για καλύτερη στερέωση και ασφαλίζουμε με
κόλλα. Με τον τρόπο αυτό πρώτα θα γίνει η άτρακτος κομμάτια και μετά θα
ξηλωθεί ο γάντζος από την άτρακτο.
Η βάση της έλικας είναι από φύλλο αλουμινίου 0,5 – 0,6 χιλ. Κόβουμε μια
λωρίδα πλάτους 3 χιλ. και διαμορφώνουμε με μυτοτσίμπιδο σε σχήμα «Π».
Με λεπτό τρυπανάκι ανοίγουμε τρύπες Ø0,5 χιλ. στις δύο πλευρές,
προσέχοντας να είναι στο ίδιο ύψος και στο κέντρο της λωρίδας. Εάν δεν
έχουμε τόσο μικρά τρυπανάκια (το πιθανότερο), μπορούμε με λίγο παίδεμα
να το καταφέρουμε με καρφίτσα ή μύτη από διαβήτη (Για σετ μικρών
τρυπανιών και άλλα χρήσιμα εργαλεία, δείτε στο άρθρο εργαλεία:
Micromark ή Proops). Οι τρύπες δεν πρέπει να είναι πολύ μεγαλύτερες από
τον άξονα της έλικας, διαφορετικά θα έχουμε τζόγο στην ευθυγράμμιση της
έλικας. Το πίσω μέρος της βάσης πρέπει να το κόψουμε στα δύο και να
στραβώσουμε τα άκρα που προκύπτουν όπως φαίνεται στις φωτογραφίες.
Ο λόγος είναι για περάσουμε στη συνέχεια τον άξονα της έλικας, όπως θα
δούμε παρακάτω. Κολλάμε τη βάση στο εμπρός μέρος της ατράκτου και
τυλίγουμε με λεπτή κλωστή για ενίσχυση. Λίγη κυανοακρυλική στο τέλος
και η άτρακτος είναι έτοιμη.
Σειρά έχει το κόλλημα των πηδαλίων στην άτρακτο. Κολλάμε πρώτα το
πηδάλιο διευθύνσεως, προσέχοντας ότι κολλιέται με κλίση αριστερά (το
εμπρός κομμάτι κολλιέται δεξιά από την άτρακτο, το πίσω στο κέντρο της)
ώστε να βοηθάει στην στροφή του μοντέλου. Όταν στεγνώσει η κόλλα
μπορούμε να κολλήσουμε το οριζόντιο, το οποίο παραδόξως πρέπει να
κολλήσουμε με μία κλίση (10 χιλ. υψομετρική διαφορά), όπως το κοιτάμε
από πίσω, όπως φαίνεται και στο σχέδιο. Ο λόγος είναι ότι καθώς το
μοντέλο πετάει συνέχεια σε αριστερούς κύκλους, παίρνει την αντίστοιχη
κλίση και έτσι το πηδάλιο εν πτήσει είναι οριζόντιο.
Το τελειωμένο φτερό
δεν το κολλάμε στην άτρακτο. Το
στερεώνουμε με μικρά λάστιχα για να μπορούμε να το μετακινήσουμε για
ρύθμιση κέντρου βάρους, αλλά και να διαλύουμε το μοντέλο για ευκολότερη
μεταφορά.
Έλικα
Μέχρι τώρα, όλα τα κομμάτια που κατασκευάσαμε ήταν πάνω-κάτω γνωστά, σε
τελική ανάλυση τα φτιάχνουμε για κάθε μοντέλο. Τώρα θα δούμε κάτι που
ελάχιστοι χρειάστηκε να φτιάξουν μέχρι τώρα, την έλικα. Σε αντίθεση με
τα μηχανοκίνητα ή ηλεκτροκίνητα μοντέλα, στα λαστιχοκίνητα ή έλικα
συχνά είναι ιδιοκατασκευή (ξυλογλυπτική). Ειδικά στα indoor διάρκειας,
όπου οι δυνάμεις και οι στροφές της έλικας είναι πολύ χαμηλότερες,
κατασκευάζονται από διαμορφωμένο φύλλο μπάλσα. Κόβουμε 2 κομμάτια, ένα
για κάθε φύλλο της, στο ανάπτυγμα που φαίνεται στο σχέδιο, από φύλλο
πάχους 1 χιλ.
Αν θέλουμε να είμαστε απόλυτα σωστοί, πρέπει να ψάξουμε για φύλλο με νερά τύπου «C», αλλά δεν είναι και απαραίτητο.
Τρίβουμε ελαφρά με γυαλόχαρτο τα δύο φύλλα μαζί ώστε να έχουν το ίδιο ακριβώς περίγραμμα.
Χρειάζεται να λεπτύνουμε τα φύλλα σταδιακά, ώστε στο άκρο τους να
γίνουν 0,6 χιλ. Αυτό το πετυχαίνουμε με λεπτό γυαλόχαρτο, τρίβοντας
εναλλάξ τις δύο πλευρές. (Το γυαλόχαρτο το κολλάμε σε ένα τάκο μπάλσα,
περίπου 10x4x0,5 εκατοστά). Προσοχή στο τρίψιμο, κρατάμε το φύλλο από
το σημείο που θα είναι στο κέντρο της έλικας και τρίβουμε πάντα
«σπρώχνοντας» το ξύλο προς τα έξω, ποτέ προς τα μέσα, γιατί μπορεί να
το τσακίσουμε, οπότε μάλλον φτιάχνουμε καινούργιο…Μετά το
γυαλοχαρτάρισμα σειρά έχει η διαμόρφωση της ελίκωσης. Για τη διαμόρφωση
χρειαζόμαστε ένα κυλινδρικό δοχείο, με διάμετρο 5 εκ. και μήκος 15 εκ.
Βάζουμε τα φυλλαράκια σε ένα βαθύ πιάτο με νερό, όπου τα αφήνουμε να
μουλιάσουν για 30 λεπτά. (ακούγεται σαν συνταγή μαγειρικής…). Στη
συνέχεια τα σκουπίζουμε ελαφρά, τα τοποθετούμε πάνω στο δοχείο, με
κλίση 15°-20° προς τα αριστερά, τα καλύπτουμε με ένα κομμάτι χαρτί το
οποίο κολλάμε γύρω-γύρω με σελοτέιπ στο δοχείο.
Τα αφήνουμε να στεγνώσουν καλά, κοντά σε θέρμανση για 12 ώρες, ή
προτιμότερο, στο φούρνο στους 100ºC για μισή ώρα. Όταν επανέλθουν σε
κανονική θερμοκρασία, αφαιρούμε το σελοτέιπ και θα έχουμε δύο
διαμορφωμένα φύλλα έλικας.
Ο άξονας-γάντζος της έλικας γίνεται από ατσαλόσυρμα Ø0,5 χιλ.
Διαμορφώνουμε πρώτα το γάντζο με λεπτό μυτοτσίμπιδο, που μπορεί να μην
πετύχει με την πρώτη. Όταν το καταφέρουμε, μετράμε το μήκος του πάνω
στο σχέδιο και στραβώνουμε κατά 90° την εμπρός άκρη. Η
συναρμολόγηση της έλικας και του άξονα γίνεται όπως φαίνεται στο
σχέδιο, τα δύο φύλλα επικαλύπτονται στην κεντρική περιοχή.
Καλό είναι να αποφύγουμε την κυανοακρυλική, τουλάχιστον για την αρχική
κόλληση, γιατί δεν μας δίνει περιθώρια για διορθώσεις. Χρειάζεται
επίσης προσοχή ο άξονας του σύρματος να είναι κάθετος ως προς τα φύλλα
της έλικας. Στο τέλος λίγη κυανοακρυλική για ενίσχυση είναι χρήσιμη.
Δεν ξεχνάμε και 1-2 μικρές χάντρες, που παίζουν το ρόλο εδράνου για
μείωση τριβής. Η έλικα χρειάζεται ζύγισμα, ώστε να μην είναι πιο βαρύ
το ένα φύλλο από το άλλο. Πρέπει όταν την περιστρέφουμε, να σταματάει
σε οποιαδήποτε θέση. Εάν «ρίχνει» πάντα το ίδιο φύλλο, τότε αυτό είναι
βαρύ και θέλει λίγο κόψιμο, ή τρίψιμο για να ελαφρύνει.
Έχουμε ολοκληρώσει την κατασκευή. Για τη συναρμολόγηση πρέπει να
περάσουμε την έλικα στη βάση της, κάτι που περιγράφεται δύσκολα, για
αυτό εδώ θα μιλήσουν οι φωτογραφίες.
Για το φτερό χρειαζόμαστε 2 μικρά λαστιχάκια που θα δέσουμε στην άτρακτο και με τα οποία θα πιάσουμε τη βάση του φτερού.
Η ακριβής θέση του φτερού δεν έχει μεγάλη σημασία, θα προκύψει από τις
δοκιμές. Είμαστε ήδη σε θέση να κάνουμε ένα πρώτο δοκιμαστικό
πλανάρισμα, συνήθως στο σαλόνι μας. Θα εκπλαγείτε από την αργή ταχύτητα
και από τις μηδενικές βλάβες στο μοντέλο, ακόμα και μετά από μετωπική
με τοίχο. (μην το παρακάνετε όμως).
Προετοιμασία για πτήση
Το ακριβές μέγεθος λάστιχου (διατομή και μήκος) εξαρτάται τόσο από το
βάρος του μοντέλου, όσο και από το χώρο που θα πετάξει. Στο σχέδιο
δίνεται ενδεικτικά ένα σημείο εκκίνησης για ένα ελαφρύ μοντέλο. Κόβουμε
ένα κομμάτι σε διπλάσιο μήκος από το τελικό και ενώνουμε τα άκρα του,
με σταυρόκομπο και έναν επιπλέον.
Τραβάμε γερά, τόσο ώστε να σφίξει ο κόμπος, χωρίς να σπάσει το λάστιχο
(με δοκιμή και επανάληψη). Για λίπανση του λάστιχου χρησιμοποιούμε λίγο
υγρό σαπούνι, ίσα-ίσα να υγρανθεί η επιφάνεια του, αποφεύγοντας την
περιοχή του κόμπου. Το περνάμε στον γάντζο της έλικας, με τον κόμπο στο
πίσω μέρος.
Για το κούρδισμα χρειάζονται δύο άτομα, ένα κρατάει το μοντέλο από την
μύτη, μαζί με το κέντρο της έλικας, το δεύτερο κουρδίζει. Το κούρδισμα
γίνεται οπωσδήποτε με ειδικό κουρδιστήρι, γιατί ένα τέτοιο λάστιχο
μπορεί να σηκώσει πάνω από 1500 στροφές. Κατά την έναρξη του
κουρδίσματος τεντώνουμε το λάστιχο 4-5 φορές του αρχικού τους μήκους
και πλησιάζουμε σταδιακά, όσο αυξάνουμε τις στροφές και νιώθουμε την
ροπή στρέψης να αυξάνει. Φυσικά, πρέπει να κουρδίζουμε και στην σωστή
κατεύθυνση – με τη φορά του ρολογιού, για να μη γίνει το μοντέλο
canard. Η διαδικασία είναι δύσκολη και θέλει μεγάλη εμπειρία για να
πάρει κανείς τη μέγιστη ενέργεια από το λάστιχο, χωρίς να το σπάσει…
Όταν τελειώσουμε το κούρδισμα, πρέπει να βρισκόμαστε κοντά στον πίσω
γάντζο. Εκεί θέλει προσοχή, γιατί πρέπει να ξεγαντζώσουμε το λάστιχο
από το κουρδιστήρι και να το περάσουμε στον γάντζο το μοντέλου. Το
λάστιχο είναι κουρδισμένο, έχει λίπανση και υπάρχει κίνδυνος να
γλυστρίσει από τα δάχτυλα μας. Αφού περάσουμε και τον τελευταίο αυτό
σκόπελο, είμαστε σε θέση να το απογειώσουμε. Αφήνουμε πρώτα την έλικα
και μετά από 1-2 δευτερόλεπτα σπρώχνουμε
απαλά το μοντέλο προς τα εμπρός, αφήνοντας την έλικα να αναλάβει στη συνέχεια.
Λίγα λόγια σχετικά με τις ρυθμίσεις. Το μοντέλο πρέπει να είναι
«ζυγισμένο» τόσο στατικά όσο και δυναμικά. Στατικά σημαίνει όταν το
κρατάμε στο κέντρο το φτερού, χωρίς λάστιχο, να είναι σχετικά
οριζόντιο. Εάν γέρνει προς τα εμπρός, μετακινούμε το φτερό προς την
πλευρά εκείνη, μέχρι να το καταφέρουμε στο περίπου. Το δεύτερο ζύγισμα,
το δυναμικό, είναι πιο δύσκολο και γίνεται κατά τις δοκιμαστικές
πτήσεις. Ανάλογα με τη συμπεριφορά του μοντέλου, υπάρχουν διάφορες
ρυθμίσεις που μπορούμε να κάνουμε για να πετύχουμε την επιθυμητή
τροχιά. Μπορούμε να μετακινήσουμε το φτερό, να αλλάξουμε κλίση στα
πηδάλια, να στραβώσουμε την ουρά και τέλος, και μόνο αν είναι
απαραίτητο, ακόμα και να προσθέσουμε βάρος.
Πολύ ενδεικτικά κάποιες βασικές ενέργειες:
Εάν το μοντέλο στολάρει, μετακινούμε το φτερό λίγο προς τα πίσω, ώστε το κέντρο βάρους να πάει μπροστά.
Εάν το μοντέλο βουτάει, μετακινούμε το φτερό λίγο προς τα εμπρός, ώστε το κέντρο βάρους να πάει πίσω.
Εάν η αριστερή στροφή δεν είναι αρκετά κλειστή, τσακίζουμε ελαφρά προς
τα αριστερά την άτρακτο λίγο μετά το γάντζο και ξανακολλάμε. Εάν
παρα-είναι κλειστή, κάνουμε το ανάποδο.
Εάν το μοντέλο στολάρει με όση μετακίνηση φτερού κάνουμε, μπορούμε να
δώσουμε θετική κλίση στο οριζόντιο πηδάλιο (σήκωμα του χείλους
προσβολής) κολλώντας ένα πηχάκι από κάτω.
Στόχος μας είναι να πετύχουμε τη μέγιστη διάρκεια πτήσης, οπότε
σταδιακά ανεβάζουμε στροφές στο λάστιχο μέχρι να βρούμε τα όρια του, ή
το ταβάνι. Να είμαστε προετοιμασμένοι για αλλαγές στις ρυθμίσεις, όσο
ανεβάζουμε τις στροφές, γιατί αλλάζει και η συμπεριφορά του μοντέλου,
λόγω της αυξημένης ταχύτητας και της ροπής της έλικας.
Βάρη
Εφόσον ο στόχος μας είναι η μεγαλύτερη διάρκεια πτήσης, ο μεγαλύτερος
αντίπαλος είναι το βάρος του μοντέλου μας. Πρέπει να είναι όσο το
δυνατό ελαφρύτερο. Οι κανονισμοί για τους οποίους σχεδιάστηκε το
μοντέλο προβλέπουν 2 γραμμάρια ελάχιστο βάρος, χωρίς λάστιχο.
Το μοντέλο στις φωτογραφίες βγήκε λίγο πιο βαρύ, στα 2,65 γραμμάρια.
Αναλυτικά, η άτρακτος με τα πηδάλια της ουράς ζυγίζουν 1,1 γραμμάρια,
το τελειωμένο φτερό 1,0 γραμμάριο και η έλικα 0,55 γραμμάρια. Φαντάζει
σίγουρα σε πολλούς περίεργο ή αστείο να μετράμε τέτοια βάρη, ή ακόμα
και να μιλάμε για αυτά, στα indoor όμως παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό
ρόλο. Η διαφορά μισού γραμμαρίου στα 3 είναι αρκετή για να πετάει το
μοντέλο 30-40% περισσότερο χρόνο.
Για να μπορέσουμε να ζυγίσουμε τόσο μικρά βάρη (αν θέλουμε να μπούμε
στον κόπο), χρειαζόμαστε μια αρκετά ευαίσθητη ζυγαριά, συνήθως δικής
μας κατασκευής, όπως περιγράφεται
εδώ.
Πηγές υλικών
Τα ειδικά υλικά που δεν θα βρεθούν σε ελληνικά καταστήματα είναι το
χαρτί επικάλυψης, το λάστιχο και το αντίστοιχο κουρδιστήρι. Αυτά
μπορούμε να τα παραγγείλουμε από την Αγγλία, από το κατάστημα SAMS, στο
www.samsmodels.co.uk.
Λίγο ψάξιμο ίσως χρειαστεί για το λεπτό ατσαλόσυρμα. Εκτός από μαγαζιά
με σιδηρικά, υπάρχει και σε είδη μουσικής, ως χορδή κιθάρας. Υπάρχει
φυσικά και αυτό στο SAMS.
Για την μπάλσα αρκεί μόνο να είμαστε κάπως εκλεκτικοί και να ψάξουμε
μέχρι βρούμε ελαφρύ ξύλο. Φαντάζομαι ότι υπάρχει ακόμα στα μοντελιστικά
μαγαζιά και δεν έχει καταργηθεί και αυτή, όπως τόσα άλλα υλικά.
Επίλογος
Πιστεύω ότι έχει καλυφθεί ένα πολύ μεγάλο μέρος της κατασκευής του
μοντέλου. Τόσο ώστε να μπορεί να κατασκευαστεί. Αναλυτικότερες οδηγίες
για την πτήση μπορούν να δοθούν μόνο κατά περίπτωση, καθώς αποκλείεται
δυο μοντέλα να βγουν ίδια και να χρειάζονται τις ίδιες ρυθμίσεις. Όπου
μπορώ να βοηθήσω επιπλέον, είμαι στη διάθεση όλων όσοι θα ενδιαφερθούν
και επιθυμούν να δοκιμάσουν κάτι διαφορετικό.
Και εν καιρώ, θα επανέλθω με κάποια καινούργια κατασκευή…
Θεσσαλονίκη, 14/12/05
